Ἡ κοινότητα ὡς φορολογικὴ μονάδα
Δημοσθένη Δανιηλίδη Ἀφετηρία καὶ ἄμεσο κέντρο γιὰ τὴ δράση τοῦ Νεοελληνισμοῦ, ἀληθινὴ αὐτοῦ κυψέλη, ἦσαν οἱ Κοινότητες. Καμμιὰ ἔρευνα ἱστορικοκριτικὴ δὲν ἔχει ὡς τώρα καθορίσει θετικὰ τὴν προέλευσή τους. Εἶναι μία διαπίστωση ἱστορική, πὼς στὴν Ἑλληνικὴ Μεσόγειο, τοὐλάχιστον ἀπὸ τὴ Βυζαντινὴ περίοδο καὶ δῶθε, δὲν ἐξέλειπε ποτὲς ὁλότελα ὁ θεσμὸς τῆς κοινοτικῆς αὐτονομίας. Παράλληλα πρὸς τὴν προϊοῦσα ἐνίσχυση τῶν φυγοκέντρων τάσεων, ποὺ χαρακτηρίζουν τοὺς τελευταίους αἰῶνες τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, βάδιζε καὶ ἡ ἀνάπτυξη τῶν κοινοτήτων, ἀκόμα καὶ ὅταν ἄρχισαν νὰ παρακμάζουν οἱ πόλεις καὶ ἡ ἀστικὴ οἰκονομία. Ἡ ἐξέλιξη αὐτὴ δὲν ἐσταμάτησε οὔτε ἐπὶ τῶν Βυζαντινῶν. Παρὰ τὸ συγκεντρωτικό της πνεῦμα, ἡ βυζαντινὴ γραφειοκρατία δὲν μπόρεσε νὰ συγκρατήσει μέσα στὸ πλαίσιο τῆς καλοοργανωμένης