Η καμπύλη Laffer και τα supply side economics
Η οικονομική σκέψη παγκοσμίως έχει αλωθεί τα τελευταία χρόνια από μια μικρή ομάδα δεξιών εξτρεμιστών που πιέζουν αφόρητα για μείωση της φορολογίας, ειδικά των επιχειρήσεων, και περιορισμό του κράτους. Ιδέες που πριν από μερικά χρόνια θα προκαλούσαν μόνο το γέλιο προβάλλονται ως αδιαμφισβήτητες οικονομικές αλήθειες. Η περικοπή των φόρων, ειδικά στα ανώτερα εισοδηματικά κλιμάκια, παρουσιάζεται ως μονόδρομος και λύση σε κάθε οικονομικό πρόβλημα. Αυτή μαζί με τη μείωση των μισθών προβάλλονται ως κίνητρα που πρέπει να δοθούν στους επιχειρηματίες, έτσι ώστε αυτοί να «παράξουν πλούτο». Αποτέλεσμα της εφαρμογής όμως των παραπάνω είναι η ανισότητα κατανομής εισοδήματος στη δύση να προσομοιάζει δικτατορίες του 3ου κόσμου. Πως ξεκίνησαν όμως όλα αυτά;
Ο μύθος λέει ότι όλα ξεκίνησαν σε μία συνάντηση στη Washington το 1974 μεταξύ ενός οικονομολόγου, του Arthur Laffer, ενός αρθρογράφου της Wall Street Journal, του Jude Wanniski και του Dick Cheney, ο οποίος ήταν τότε στέλεχος της κυβέρνησης Ford. Ο Wanniski, ένας ενθουσιώδης άνθρωπος, ο οποίος δεν ήταν οικονομολόγος, προσέφευγε συχνά στις συμβουλές του Laffer. Αυτή η επιλογή ήταν περίεργη εκείνη την εποχή.
Ο Laffer υπηρετούσε, χωρίς μεγάλη επιτυχία, στο γραφείο διοίκησης και προϋπολογισμού στη Washington από το 1970. Το 1971 είχε κάνει μια υπεραισιόδοξη εκτίμηση για το ΑΕΠ των ΗΠΑ χρησιμοποιώντας μόνο τέσσερις δείκτες, όταν οι υπόλοιποι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν εκατοντάδες ή και χιλιάδες. Η εκτίμηση του Laffer αποδείχθηκε τελικά λανθασμένη και η φήμη του δέχθηκε τότε ένα πολύ ισχυρό πλήγμα με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να παραιτηθεί από τη θέση του.
Παρά τη δημόσια διαπόμπευση του Laffer, ο Wanniski συνέχισε να εμπιστεύεται την κρίση του. Οι δυο τους ανέπτυξαν την ιδέα ότι είναι δυνατή η ανάπτυξη της οικονομίας και η μείωση του πληθωρισμού μέσω της μείωσης της φορολογίας, ιδιαίτερα των υψηλών εισοδημάτων. Οι διαπρεπείς οικονομολόγοι της εποχής, ακόμη και οι συντηρητικοί, θεωρούσαν την ιδέα αστεία. Ο Wanniski, παρ’ όλα αυτά, πεπεισμένος για την ορθότητα των ιδεών τους, τις προώθησε με θέρμη μέσω της στήλης που διατηρούσε στη Wall Street Journal. Το δόγμα Wanniski, το οποίο αργότερα πήρε την ονομασία supply side economics, απέτυχε να κερδίσει πολλούς οπαδούς πέρα από ένα περιορισμένο αριθμό ακολούθων.
Ένα μοιραίο απόγευμα ο Wanniski με τον Laffer προσπαθούσαν να εξηγήσουν την οικονομική τους θεωρία στον Cheney. Ο Laffer τράβηξε μια χαρτοπετσέτα και σχεδίασε μια παραβολή. Το νόημα του σχεδίου ήταν απλό. Αν η κυβέρνηση ορίσει φορολογικό συντελεστή στο 0, θα έχει μηδενικά έσοδα, αν πάλι ορίσει φορολογικό συντελεστή 100%, πάλι θα έχει μηδενικά έσοδα, μιας και κανένας δε θα έχει κίνητρο να παράγει αφού η κυβέρνηση θα καρπωνόταν ολόκληρο το όφελος. Μεταξύ των δύο σημείων ο Laffer ζωγράφησε μια καμπύλη. Η καμπύλη υπονοούσε ότι σε περιπτώσεις όπου ο φορολογικός συντελεστής ήταν υψηλός, η κυβέρνηση θα είχε μεγαλύτερα έσοδα αν χαμήλωνε τους φόρους.
Η μικρή φορολογία φέρνει περισσότερα έσοδα #skaitv
Σε αυτό το σημείο ο Cheney θα μπορούσε αντιτάξει ότι οι ισχυρισμοί της καμπύλης δεν είναι απαραίτητα σωστοί, παρατάσσοντας μερικά απλά επιχειρήματα. Παρά το αναντίρρητο γεγονός ότι με μηδενικούς φορολογικούς συντελεστές τα έσοδα του κράτους θα είναι μηδενικά, ο συντελεστής 100% δε σημαίνει απαραίτητα μηδενικά έσοδα. Τα κομουνιστικά καθεστώτα της εποχής εφάρμοζαν το ανάλογο της 100% φορολόγησης παρέχοντας μηδενικά κίνητρα για την παραγωγή πλούτου και παρ’ όλο που δεν αποτελούσαν μοντέλα οικονομικής οργάνωσης και αποδοτικότητας κατόρθωναν να συγκεντρώνουν αρκετούς πόρους για ένα αξιοζήλευτο διαστημικό πρόγραμμα και μια πανίσχυρη στρατιωτική μηχανή που κρατούσε ολόκληρη τη δύση σε εγρήγορση. Επιπρόσθετα κανείς δε μπορούσε να γνωρίζει σε ποιό σημείο της καμπύλης βρίσκεται μια χώρα.
Ο Dick Cheney πείστηκε ότι η μείωση των φόρων θα οδηγούσε σε ανάπτυξη και αύξηση των εσόδων. Πιθανόν με την ίδια ευκολία πείστηκε μερικά χρόνια αργότερα από τον Donald Ramsfeld ότι ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα ήταν αρκετό για την κατάληψη και την κατοχή του Ιράκ … Από εκείνο το σημείο και μετά η καμπύλη Laffer απογειώθηκε παρουσιάζοντας με έναν εύκολο και εύπεπτο τρόπο τη μεσσιανική δύναμη της μείωσης της φορολογίας.
Η καμπύλη Laffer έδωσε τεράστια ώθηση στα supply side economics και έγινε πολύ δημοφιλής στους πολιτικούς, η πλειοψηφία των οποίων έχει μηδαμινές γνώσεις οικονομικών. Στην καμπύλη Laffer όμως βρήκαν τη νιρβάνα τους. Μείωση φόρων, αύξηση εσόδων, όλοι κερδισμένοι, κανένας χαμένος.
Το μήνυμα της καμπύλης εξαπλώθηκε ακαριαία στους κύκλους των συντηρητικών πολιτικών. Από την εποχή της θητείας του Ronald Reagan και της Margaret Thacher τα supply side economics ανήχθησαν σε θρησκεία. Η ευημερία και η οικονομική ανάπτυξη εξαρτιόνταν πλέον στα μάτια των συντηρητικών αποκλειστικά και μόνο από τα κίνητρα που είχαν οι επενδυτές και οι επιχειρηματίες να αποκτήσουν επιπρόσθετο πλούτο. Και αυτά τα κίνητρα εξαντλούνταν πλέον στους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές. Και επειδή επενδυτές και επιχειρηματίες είναι συνήθως οι πλούσιοι, είναι αποτελεσματικότερο να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές στα υψηλά εισοδήματα. Προοδευτικά ως κίνητρο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας προστέθηκε η χαμηλή αμοιβή της. Το πραγματικό αποτέλεσμα ήταν βέβαια η προκλητική εύνοια που δείχτηκε σε αυτές τις ομάδες με αποτέλεσμα την άμβλυνση των ανισοτήτων που βιώνουμε σήμερα.
Η παραδοσιακή ανησυχία των συντηρητικών πολιτικών για τα ελλείμματα υποχώρησε. Οι supplysiders υποστήριζαν ότι η μείωση των φόρων θα δημιουργήσει επαρκή ανάπτυξη για την εξάλειψη των ελλειμμάτων ή ότι τα ελλείμματα δεν έχουν πλέον σημασία. Όταν ο Reagan υιοθέτησε τα supply side economics, ο George H. W. Bush τα αποκάλεσε voodoo economics (σημειωτέον ότι ήταν ο μοναδικός πρόσφατος συντηρητικός πρόεδρος που αύξησε τη φορολογία στις ΗΠΑ). Σταδιακά όμως κανένας συντηρητικός πολιτικός δε μπορούσε καν να αναφερθεί σε αύξηση των φόρων. O George W. Bush Jr. μείωσε τους φορολογικούς συντελεστές τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια της θητείας του. Ακόμα και μπροστά στην προοπτική του πολέμου του Ιράκ και των τεραστίων εξόδων που αυτός συνεπαγόταν η σκέψη της αύξησης των φορολογικών συντελεστών δεν έπεσε ποτέ στο τραπέζι. Την ίδια εμμονή έχει και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Ο κ. Σαμαράς με τη χώρα να αγκομαχάει για να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα εξακολουθεί να θέτει ως στόχο του τη μείωση της εταιρικής φορολογίας στο 15%.
Η αλήθεια είναι ότι τα supply side economics εμπεριέχουν αρκετές δόσεις αλήθειας. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να αυξάνει τους φορολογικούς συντελεστές όσο θέλει χωρίς να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Υπάρχουν βάσιμα επιχειρήματα ότι η υψηλή φορολογία μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για την οικονομική ανάπτυξη. Οι υποστηρικτές των supply side economics όμως, υποστηρίζουν ότι ο φορολογικός συντελεστής είναι ο βασικός, αν όχι ο μοναδικός προσδιοριστικός παράγοντας της επίδοσης της οικονομίας.
Υποστηρίζουν ότι η μείωση των φορολογικών συντελεστών από τον Reagan ανέκοψε από μόνη της την πορεία της ύφεσης της δεκαετίας του 70′. Υποστήριζαν ότι η αύξηση φόρων που θέσπισε ο Bill Clinton θα έφερνε την οικονομική καταστροφή. Διαψεύστηκαν παταγωδώς. Δε μπορούν να εξηγήσουν με τίποτε την περίοδο 1947 – 1973, κατά την οποία η αμερικάνικη οικονομία γνώρισε μια άνευ προηγουμένου άνθιση με ρυθμούς ανάπτυξης 3 και 4% ετησίως. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο ανώτερος φορολογικός συντελεστής ήταν 91% από το ’47 μέχρι το ’63 και 70% από το ’63 και μετά. Αυτό δε σημαίνει ότι η οικονομία αναπτύχθηκε εξ’ αιτίας των υψηλών φορολογικών συντελεστών, μάλλον αναπτύχθηκε παρά τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές.
Αυτό που φαίνεται με σιγουριά είναι ότι οι φορολογικού συντελεστές και γενικά τα κίνητρα που δίνονται στους επενδυτές και τους επιχειρηματίες (χαμηλοί μισθοί, ελαστικές σχέσεις εργασίας) δε συμβάλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της οικονομίας. Αντίθετα αυξάνουν τις ανισότητες αυξάνοντας τον πλούτο που συσσωρεύουν οι επενδυτές και οι επιχειρηματίες. Τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα όμως έχουν κάθε λόγο να προωθούν τα supply side economics με όλη τους τη δύναμη μέσω όλων των καναλιών διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, από τα ΙΕΚ και τα πανεπιστήμια, ως τις εφημερίδες και τα τηλεοπτικά κανάλια. Φτάσαμε λοιπόν στο σημείο ένα επιχείρημα που έχει κάποια βάσιμη ισχύ να τεντώνεται και να υιοθετείται σε όλες τις περιστάσεις. Αυτό όμως δεν είναι επιστήμη. Είναι ιδεοληψία.
ΠΗΓΗ:http://oikonomica.com/2014/09/19/supply_side_economics/
ΠΗΓΗ:http://oikonomica.com/2014/09/19/supply_side_economics/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου